Ny dikan-tenin’ny Baiboly izay hampiasaintsika amin’ity fianarana ity dia dikan-teny avy amin’ny teny nanoratana ny Baiboly. Tamin’ny teny Hebreo no nanoratana ny Testamenta Taloha, ary misy tapatapany kelikely nosoratana tamin’ny fiteny Arameana (fiteny mitovitovy amin’ny fiteny Hebreo) amin’ireo boky farany. Ny Testamenta Taloha kosa dia nadika avy tamin’ny teny Grika.
Ny soratry ny Testamenta Taloha dia nankinin’Andriamanitra tamin’ny Fianakaviambe Jiosy, mba ho tahiriziny (Romana 3:1-3). Notahiriziny tamin’ny sora-tanana nataon’ireo Mpanora-dàlàna nantsoina hoe "Masoreta" izy ireo. Ny tena teny ara-dàlàna notahirizin’ny Jiosy dia antsoina hoe "soratra masoretika".
Ireo mpanora-dàlàna taloha ireo dia mandany fotoana betsaka tokoa nanamarina ny teny nadika. Nisainy ny teny sy ny litera ao aminy boky iray. Fantany, ohatra, hoe teny inona na litera inona no mipetraka ao afovoan’io boky io. Raha mandika boky iray izy, dia ampitahainy amin’ilay boky tena izy izany, ary manisa izy mba hitokisany fa tsy misy litera iray mihoatra, na latsaka, ao amin’io boky io.
Miresaka ny amin’ny fahamalinan’izy ireo mba hitahirizana ny boky i Jesosy, raha nanambara tao amin’ny Matio 5:18 Izy fa « tsy hisy ho foana akory amin'ny lalàna, na dia litera iray na tendron-tsoratra iray aza ». Ny tendron-tsoratra iray na yod dia soratra farany izay kely amin’ny alfabeta Hebreo. Azo oharina amin’ny faingo mihantona izy. Io haingon-tsoratra io dia fampihaingoan-tsoratra amin’ny taratasy sasany natao tamin’ny alfabeta grika.Ny Soratra Masina Hebreo nanan-danja dia notahirizina ara-panjakana tao amin’ny Fianakaviambe Jiosy ; Izany no Soratra Masoretika.Taloha izy io dia nadika teo amin’ny taratasy vita amin’ny hoditr’ondry nokarakaraina manokana ; Ireo tena Teny ireo dia nadika tanana, ary nahorona mba hitahirizana azy. Na dia maro aza ireo sekta nitahiry ny dikan-tenin’ny Soratra Masina, di ny tena mendri-pitokisana indrindra dia ny dikan-teny masoretika ara-panjakàna.
Ny Testamenta Vaovao izay eo am-pelantanantsika dia nahazo io endriny farany io noho ny Apostoly Jaona, izay namboatra izany alohan’ny hahafatesany, tamin’ny faramparan’ny taon-jato voalohany. Tamin’izany i Jaona dia nonina tao Efesosy, izay tanàna miteny grika tao amoron-dranomasina andrefan’ny Azia Minora (Torkia ankehitriny). Io tanàna io ihany koa no nampirina ny dikan’ny soratry ny Apostoly Paoly, am-polo taona maro talohan’izany (2 Timoty 4:13, 21).
Io tanàna io no voalazan’ny Apokalypsy 2 mba ho Eglizin’Andriamanitra voalohany. Ny sora-tànana grika teraka tao Azia Minora dia sokajian’ny Manam-pahaizana ankehitriny ho sora-tànana tena avy ao Antiokia na byzantina. Nampiasaina tany amin’ireo tany miteny grika izany, ary misy maha-samihafa azy amin’ireo Dika-soratra tandrefana sy avy ao Aleksandria, izay notehirizina ao Roma sy ao Egypta.
Nisy dika-soratra Byzantina nampidirin’ireo Manam-pahaizana nandositra ny fambaboan’ny Tiorka tany andrefana, tamin’ny Taon-jato faha-15. Maro tamin’ireo Manam-pahaizana grika no niantefa farany, niaraka tamin’ireo asa-sorany, tao amin’ny Faritanin’ny Bâle ao Soisa, taorian’ny faharesen’i Konstantinopla tamin’ny 1453.
Avy amin’ireny asa-soratra ireny no nihavian’ny dika-soratra vita printy nataon’i Erasme (1516), sy Stephens (1520). Ny dika-soratr’i Stephens dia fantatra amin’ny anarana hoe Textus Receptus (Dika-soratra azo), ary izy io no Testamenta Vaovao grika izay nampiasaina nandritry ny 300 taona.
Nony efa nino ny Fahaizana ny Fiovàna (Théorie de l’Evolution) sy ny firehana amin’ny fitsikerana ny vondron’ny Manam-pahaizana tamin’ny faran’ny Taonjato faha-19, dia niova ny dikan-tenin’ny Baiboly. Nolavina ny hevitra nilaza fa nomen’ny tsindrimandry sy notahirizin’Andriamanitra ny Baiboly. Noho izany dia nanapa-kevitra ny Manam-pahaizana fa ny sora-tanana tranainy indrindra –na avy taiza fihaviany na avy taiza, no tena manakaiky ny dika-soratra voalohany, ary noho izany, dia marina kokoa.
Nanomboka natoky ireo asa-soratra na sombin’asa soratra izay noheverina taloha fa kely lanja izy ireo. Ny ankabeazan’ny mpandika Baiboly tamin’ny Taonjato faha-20 no niasa tamin’ny asa-soratra efa neken’ireo mpitsikera rain-dahiny, ary nametraka ny dikan-teny sasany ho toy ny fitarihin-tsaina eo amin’ny faritra ambany amin’ny pejy.
2 Timoty 3:14-17 «14 Fa ianao kosa dia mahareta amin'izay zavatra nianaranao sy nampinoana anao, satria fantatrao izay nampianatra anao izany; 15 fa hatry ny fony vao zaza ianao dia efa nahalala ny Soratra Masina, izay mampahahendry anao ho amin'ny famonjena amin'ny finoana izay ao amin'i Kristy Jesosy.:16 Izay soratra rehetra nomen'ny tsindrimandrin'Andriamanitra dia mahasoa koa ho fampianarana, ho fandresen-dahatra, ho fanitsiana izay diso, ho fitaizana amin'ny fahamarinana, 17 mba ho tanteraka ny olon'Andriamanitra, ho vonona tsara ho amin'ny asa tsara rehetra. »
Salamo 119:172 « Hihira ny teninao ny lelako, Fa marina ny didinao rehetra. »
Eksodosy 19:7 « Dia nandeha Mosesy ka nampaka ny loholon'ny vahoaka, dia nalahany teo anatrehany ireo teny rehetra ireo, izay nandidian'i Jehovah azy. »
Eksodosy 20:1 « [Ny nanomezan'Andriamanitra ny Didy Folo] Dia nilaza izao teny rehetra izao Andriamanitra ka nanao hoe »
Eksodosy 24:4 « Ary Mosesy nanoratra ny teny rehetra nataon'i Jehovah, dia nifoha maraina koa ka nanorina alitara teo am-bodin'ny tendrombohitra sy tsangam-bato roa ambin'ny folo, araka ny firenen'Isiraely roa ambin'ny folo. »Eksodosy 24:12 « Ary hoy Jehovah tamin'i Mosesy: Miakara eto amiko eto an-tendrombohitra ka mitoera eto, dia homeko anao ny vato fisaka izay misy ny lalàna sy ny didy, izay nosoratako hampianarina azy. »
Levitikosy 26:46 « lreo no didy sy fitsipika ary lalàna izay nataon'i Jehovah ho aminy sy amin'ny Zanak Isiraely, teo an-tendrombohitra Sinay ka nampilazainy an'i Mosesy. »
Deotoronomia 4:5 « Indro, efa nampianariko didy sy fitsipika ianareo, araka izay nandidian'i Jehovah Andriamanitro ahy, mba harahinareo any amin'ny tany izay efa hidiranareo holovana. »
1 Korintiana 10:6 « Ary izany zavatra izany dia tonga anatra ho antsika, mba tsy ho mpila zava-dratsy isika toy ny nilan'ireny. »
1 Korintiana 10:11 « Ary izany dia nanjo azy mba ho anatra, sady voasoratra izany ho fananarana antsika izay niharan'ny faran'izao tontolo izao. »
2 Timoty 3:15 « fa hatry ny fony vao zaza ianao dia efa nahalala ny Soratra Masina, izay mampahahendry anao ho amin'ny famonjena amin'ny finoana izay ao amin'i Kristy Jesosy. »
Asan'ny Apostoly 8:27-35 « 27 Dia nitsangana izy ka lasa nandeha; ary, indro, nisy lehilahy Etiopiana, tandapan'i Kandasy, mpanjakavavin'ny Etiopiana, sady mpitahiry ny hareny rehetra, ary tonga tany Jerosalema izy mba hivavaka; 28 dia nody izy ka nipetraka teo anatin'ny kalesiny ary namaky teny tao amin'Isaia mpaminany. 29 Dia hoy ny Fanahy tamin'i Filipo: Andeha manatona ka mankanesa amin'io kalesy io. 30 Ary Filipo nihazakazaka nankeo aminy, dia nandre azy mamaky teny tao amin'Isaia mpaminany, ka niteny taminy hœ: Moa fantatrao va izay vakinao? 31 « Fa hoy izy: Hataoko ahoana no fahay, raha tsy misy mampianatra* ahy?
Ary izy nangataka an'i Filipo hiakatra sy hipetraka eo aminy. [* Gr. mitari-dalana] 32 Ary izao no tenin'ny Soratra Masina novakiny: Nentina hovonoina tahaka ny ondry Izy, Ary tsy niloa-bava, Tahaka ny zanak'ondry moana eo anoloan'ny mpanety azy; 33 Ny fietren-tena no nanaovana Azy resy lahatra; Ary iza no hahalaza ny amin'ny niara-belona taminy *? Fa ny ainy nesorina tamin'ny tany (Isa. 53. 7, 8). [* Na: ny fianakaviany] 34 « Ary ilay tandapa namaly an'i Filipo ka nanao hœ: Masina ianao, iza moa no lazain'ny mpaminany amin'izany? Ny tenany va, sa olon-kafa? 35 Ary Filipo niloa-bava, dia nanomboka teo amin'izany Soratra Masina izany nitory an'i Jesosy taminy. »
Ary izy nangataka an'i Filipo hiakatra sy hipetraka eo aminy. [* Gr. mitari-dalana] 32 Ary izao no tenin'ny Soratra Masina novakiny: Nentina hovonoina tahaka ny ondry Izy, Ary tsy niloa-bava, Tahaka ny zanak'ondry moana eo anoloan'ny mpanety azy; 33 Ny fietren-tena no nanaovana Azy resy lahatra; Ary iza no hahalaza ny amin'ny niara-belona taminy *? Fa ny ainy nesorina tamin'ny tany (Isa. 53. 7, 8). [* Na: ny fianakaviany] 34 « Ary ilay tandapa namaly an'i Filipo ka nanao hœ: Masina ianao, iza moa no lazain'ny mpaminany amin'izany? Ny tenany va, sa olon-kafa? 35 Ary Filipo niloa-bava, dia nanomboka teo amin'izany Soratra Masina izany nitory an'i Jesosy taminy. »
2 Korintiana 3:14-18 « fa efa donto ny sainy; fa ambaraka androany dia mbola tsy nesorina ihany izany fisalobonana izany, raha vakina ny tenin'ny fanekena taloha, satria ao amin'i Kristy ihany no anesorana izany. 15 Fa misy fisalobonana manarona ny fony ambaraka androany, raha vakina ny tenin'i Mosesy. 16 Kanefa raha miverina amin'ny Tompo izy, dia hesorina ihany ny fisalobonana. 17 Ary ny Tompo izany Fanahy izany; ary izay itoeran'ny Fanahin'ny Tompo no itoeran'ny fahafahana. 18 Fa isika rehetra kosa amin'ny tava tsy misarona dia mijery ny voninahitry ny Tompo toy ny amin'ny fitaratra*, ka ovana hahazo izany endrika izany indrindra avy amin'ny voninahitra ka ho amin'ny voninahitra, toy ny avy amin'ny Tompo, dia ny Fanahy.[*Na: Dia tahaka ny fitaratra tarafin'ny voninahitry ny Tompo] »
Matio 5:17 « Aza ataonareo fa tonga Aho handrava ny lalàna na ny mpaminany; tsy tonga Aho handrava, fa hanatanteraka. »
Matio 13:48 « ary rehefa feno izany, dia notarihiny ho eny an-tanety, dia nipetraka ny olona ka nifantina ny tsara hataony ao an-karona, fa ny ratsy nariany. »
Lioka 2:40 « Ary ny Zaza dia nitombo ka nihahery sady feno fahendrena; ary ny fahasoavan'Andriamanitra no tao aminy. »
Efesiana 3:19 « ary hahalala ny fitiavan'i Kristy, izay mihoatra noho ny fahalalana, mba hamenoana anareo ho amin'ny fahafenoan'Andriamanitra rehetra. »
Romana 3:1-3 « Koa inona ary no tombony ananan'ny Jiosy, ary inona koa no soa avy amin'ny famorana ? 2 Be ihany amin'ny zavatra rehetra: voalohany, izy no notolorana ny tenin'Andriamanitra ho adidiny. 3 Fa ahoana kosa ary? Raha tsy nino ny sasany, moa ny tsi-finoanay va hahafoana ny fahamarinan'Andriamanitra? »
Matio 5:18 « Fa lazaiko aminareo marina tokoa: Mandra-pahafoan'ny lanitra sy ny tany, dia tsy hisy ho foana akory amin'ny lalàna, na dia litera* iray na tendron-tsoratra iray aza, mandra-pahatanterak'izy rehetra.[*Dia yod, izay litera kely indrindra amin'ny Abidy Hebreo] »
2 Timoty 4:13 « Ilay kapôty navelako tany Troasy tao amin'i Karpo, dia ento, raha mankaty ianao, ary ny boky, indrindra fa ireo boky hoditra. »
2 Timoty 4:21 « Mazotoa hankaty alohan'ny ririnina. Manao veloma anao Eobolo sy Poda sy Lino sy Klaodia mbamin'ny rahalahy rehetra. »